Gewapende bendes terroriseren Oost-Timor

JAKARTA - Het geweld in Oost-Timor laaide ruim een week geleden weer hevig op, een dag nadat de VN een rapport openbaar maakten dat oud-premier Alkatiri ervoor verantwoordelijk stelt.

Oost-Timor is vijf maanden na de gewapende rebellie nog steeds een kruitvat. Een nieuwe week van geweld heeft geleid tot de dood van zeker tien mensen. Bendes jeugdige Timorezen terroriseren de hoofdstad Dili, en zelfs de internationale vredesmacht van enkele duizenden militairen blijkt niet in staat de situatie onder controle te krijgen.

De berichten dat het geweld van hogerhand geregisseerd is, worden steeds hardnekkiger. Veel beschuldigende vingers wijzen in de richting van de afgezette premier Mari Alkatiri, maar die ontkent elke betrokkenheid.

Alkatiri is de ‘hoofdverdachte’ in een rapport dat de VN onlangs hebben gepubliceerd over de gebeurtenissen die begin dit jaar leidden tot een geweldsexplosie. De ex-premier heeft de chaos in het jongste en armste land van de wereld in de hand gewerkt door in maart zeshonderd ontevreden militairen te ontslaan. Hij weigerde met de dissidenten te onderhandelen en liet het leger het vuur openen op demonstranten die het presidentieel paleis belegerden.

De ontslagen militairen verschansten zich in de bergen rond Dili en begonnen eind mei, onder leiding van een dissidente majoor, een gewapende rebellie. De opstand ontaardde in brandstichtingen en moordpartijen, waarbij uiteindelijk niemand meer wist wie er nu precies op wie schoot.

Het geweld dreigde uit te lopen op een burgeroorlog tussen de Timorezen uit het oosten, en die uit het westen. De komst van een internationale legermacht met onder meer Australische en Nieuw-Zeelandse militairen heeft dat kunnen voorkomen. Alkatiri trad af, maar niet voordat hij van alle kanten zwaar onder druk werd gezet. Sindsdien valt zijn naam elke keer als er wordt gezocht naar de veroorzakers van het geweld, dat maar niet wil ophouden.

Een maand na het begin van de onlusten werd minister van Binnenlandse Zaken Lobato onder huisarrest geplaatst omdat hij burgers zou hebben bewapend. Lobato is een nauwe bondgenoot van Alkatiri: beide mannen hebben hun opleiding genoten in het socialistische Mozambique. Tegenstanders van Alkatiri zagen daarom al gauw een complot van deze ‘Mozambikaanse maffia’. Volgens deze theorie zou Alkatiri het land in chaos willen storten toen hij zag dat zijn positie begon te wankelen.

Anderen beweren dat de rebellie van de militairen het werk is van niemand minder dan president Xanana Gusmão. De leider van de opstand, majoor Alfredo Reinado, betuigde keer op keer openlijk zijn trouw aan de president en kon onlangs opvallend gemakkelijk ontsnappen uit gevangenschap. Gusmão zou de rebellie hebben georganiseerd om van Alkatiri af te komen, die dankzij zijn controle over de oppermachtige Fretilin-partij afstevende op een gemakkelijke verkiezingsoverwinning.

Het geweld heeft zich losgemaakt van deze grote theorieën en is afgedaald naar de straat. Anonieme gewapende bendes terroriseren Dili bij vlagen met moorden en brandstichtingen en gaan elkaar te lijf. Ruim een week geleden laaide het opnieuw op, een dag nadat de VN het rapport openbaar maakten waarin Alkatiri verantwoordelijk werd gehouden voor de chaos van mei. Voor het eerst richt het geweld zich ook tegen de Australische vredesmacht, omdat geruchten werden verspreid dat die verantwoordelijk is voor de dood van twee Timorezen vorige week. De Australiërs zouden niet langer neutraal zijn.

Volgens waarnemend premier Da Silva is er een ‘zeer gevaarlijke’ ondergrondse campagne gaande die anti-Australische gevoelens probeert aan te wakkeren. De leiding van de vredesmacht ontkent alle aantijgingen van partijdigheid. Zij zegt wel dat er duidelijk sprake is van een georkestreerde campagne om het land te destabiliseren in het zicht van verkiezingen die voor volgend jaar zijn gepland. Jeugdbendes zouden worden betaald om terreur te zaaien en daarbij voorzien worden van drugs en alcohol.

Premier Da Silva heeft een ‘diepgaand onderzoek’ verordonneerd naar de personen die achter het geweld en de anti-Australische campagne zitten. In een land zo vol van complottheorieën en geruchten lijkt dat echter onbegonnen werk.
bron: volkskrant.nl